Chełmsko Śląskie – atrakcje tkackiej wsi

Opublikowano przez

Gdzie leży Chełmsko Śląskie?

Chełmsko Śląskie to od 1945 roku wieś, choć miejscowość lokację miejską uzyskała już w 1289 roku.
Położone jest w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Lubawka pomiędzy Górami Kruczymi a Zaworami.
Jego dzieje nierozerwalnie wiążą się z tkactwem, co zauważycie, kiedy dotrzecie do wsi.

Chełmsko Śląskie w czasach świetności

Dziś Chełmsko Śląskie wygląda nieco przygnębiająco, a o jego dawnej przedwojennej świetności można już tylko pomarzyć. Można ją za to zobaczyć oczyma wyobraźni: hotele, dwa szpitale, dwie gospody, szkoła, banki, restauracje, piękne kamienice. Prawda, że musiało tu być pięknie?

Gdy przeniesiecie się do czasów jeszcze wcześniejszych (koniec XVIII wieku), to uświadomicie sobie, jak wiele się tu działo.
Aż ciężko pojąć, ilu rzemieślników wpływało na rozwój miasta i jaką potęgą ono było w tym czasie.


Tablica obok domków 12 Apostołów powie Wam, że miasto zamieszkiwało kiedyś 193 tkaczy i 26 czeladników tkackich. Pracowali oni aż na 375 krosnach! Ale to nie wszystko! W mieście działało 2 łaziebników (przygotowywali kąpiele w łaźniach), 2 rękawiczników, 2 garbarzy, 1 cukiernika, 1 pasamonika (osoba zajmująca się wyrabianiem pasów i taśm do obszywania tkanin), 3 pończoszników, 2 ślusarzy, jeden wytwórca luster, 6 piekarzy, 4 gorzelników i jeden słodownik (przygotowywał słód do warzenia piwa). Nie można zapomnieć też o kacie.

Chełmsko Śląskie dziś

Chełmsko Śląskie przez lata się zmieniało. Dziś gdyby nie wspomniane drewniane domki zwane „Dwunastoma Apostołami” wieś zapewne zostałaby zapomniana. Kiedy pojawicie się na rynku (tak w Chełmsku mamy rynek, świadczący o jego miejskiej przeszłości), to miejscowość wyda Wam się jedną, jakich na Dolnym Śląski wiele. Jednak…. zespół barokowych kupieckich kamienic z traktem podcieniowym robi ogromne wrażenie.

Domki Dwunastu Apostołów

Dwanaście Apostołów to nic innego jak Domy Tkaczy Śląskich mieszczące się przy ulicy Sądeckiej. Domów Apostołów było dwanaście, jednak do dzisiejszych czasów ocalało jedenaście, gdyż jeden budynek – zwany Judaszem – spłonął. Zespół dwunastu domów powstał w 1707 r., zbudowany przez Cystersów z Krzeszowa dla tkaczy płótna z Czech. Aby zagwarantować tkaczom odpowiednie warunki do pracy, domy te budowano najczęściej nad potokiem w terenie górzystym oraz w okolicy obfitującej w drewno.

Izba Tkacka

Obecnie w domkach mieszkają ludzie. W jednym z nich (domek nr 15) znajduje się punkt informacji turystycznej oraz małe muzeum (warsztat tkacki), w którym można poznać historię tkaczy oraz zobaczyć narzędzia ich pracy. To też okazja, by zobaczyć, jak taki dom wyglądał w środku. W tym budynku macie też rekonstrukcję Domków Apostołów.
W informacji turystycznej spędzamy jakieś 20 minut, słuchając opowieści pani, która przenosi nas do dawnych tradycji Chełmska Śląskiego.

Sudecka Lniana Chata u Apostoła

W domu numer 17 znajduje się niezwykle przytulnie urządzona kawiarnia z pyszną Bombą Apostoła (korzenny piernik przełożony powidłami i polany bitą śmietaną pieczony według już prawie stuletniej tradycji).
Dla dzieci niewątpliwą atrakcją będzie krokodyl znajdujący się w piwnicy, ale o nim cicho sza … Nie będziemy zdradzać tajemnicy jego kryjówki, bo odebralibyśmy innym radość z jego poszukiwania.
Jest też źródełko. Gdy zanurzycie w nim palec, będziecie żyć aż do śmierci.
W Lnianej Chacie możecie zatrzymać się na dłużej i na pewno to się stanie. Opowieści pana Adama sprawiają, że czas mija tu niezwykle szybko.

Siedmiu Braci – brat został się tylko jeden, choć wcześniej było ich aż siedem. Obecnie to jeden z zespołu drewnianych domków tkaczy, jaki stoi przy ulicy Kamiennogórskiej 21.
Wybudowano je dla bawarskich tkaczy drogiego adamaszku. Niestety poddały się one pożarowi.

Obiekty sakralne

Kościół pod wezwaniem Świętej Rodziny. Został on wybudowany w II połowie XVII wieku z inicjatywy opata Rosy z pobliskiego Krzeszowa.
Tuż obok kościoła znajduje się dawny budynek szkoły parafialnej, którego elewacja zdobi piękne (i odrestaurowane) sgraffiti. Warto także zwrócić uwagę na nagrobki znajdujące się wewnątrz murów.

Obok rynku przy ulicy Kościelnej znajduje się drugi z kościołów w Chełmsku Śląskim. Tym razem ewangelicki. On jednak czasy świetności ma już dawno za sobą. Jego wnętrze jest opustoszałe, a z zewnątrz również nie zachęca do jego odwiedzin. Niemniej jest możliwość zwiedzenia go podczas tak zwanych spacerów historycznych.

Warto także zwrócić uwagę na znajdującą się na środku rynku figurę św. Jana Nepomucena, strzegącą mieszczącej się obok studni.

Praktyczne informacje

  • Bankomat – znajduje się w rynku, Bank Polskiej Spółdzielczości
  • Sklep – również jest w rynku, ale przy ulicy Lubawskiej jest też Żabka
  • Jedzenie – Polna Pizza Bistro, ul. Polna 4 – nie robię reklamy, ale jedzenie mają tu naprawdę bardzo dobre. Pomimo dwóch pięter ciężko czasem o wolne miejsce.
  • Parking – samochód można bezpłatnie zaparkować w rynku. Parking znajduje się też obok domków Dwunastu Apostołów (50.66784210052608, 16.069384701229435).
  • Quest „Opowieść o tkaczach z Chełmska Śląskiego” . Chełmsko Śląskie możecie zwiedzić z grą terenową, czyli questem. 35-minutowa wyprawa poprowadzi po Was po Chełmsku Śląskim, które w XVII i XVIII wieku słynęło z tkactwa chałupniczego. Na trasie (mierzącej 1,2 km) dowiecie się o burzliwej historii chełmskich tkaczy oraz poznacie zabytki, które powstawały w okresie największego rozkwitu miasteczka. Na końcu wędrówki na każdego odkrywcę czeka skarb. Jaki i gdzie? Dowiecie się, jak ruszycie w trasę. Grę możecie przejść z ulotką pobraną ze strony lub razem z aplikacją Questy – Wyprawy Odkrywców.